Sosyal İnovasyon Projelerinde çalışmakta olan paydaşlarımızdan son zamanlarda sıklıkla şöyle bir soru geliyor: “Bir Sosyal Inovasyon Projesi için eğitim hazırlarken nelere dikkat etmeliyiz? Bu iş için hâlihazırda sizin kullanmakta olduğunuz bir yol haritası var mı?” Bazılarınız bu soruya ilk tepki olarak şöyle diyebilirsiniz: “Her STK projesi ya da Sosyal İnovasyon projesi doğal olarak farklıdır. Aynı proje iki ayrı şehirde düzenlendiğinde bile, şehir kültürünün, çalışanların farklı olmasından dolayı, yani bağlam ve şartlardaki farklılıklardan dolayı aynı eğitimi vermiş olmuyorsunuz. Bu koşullarda bir genel yol haritasından nasıl bahsedebiliriz?” Çok haklısınız. Her proje farklı. Her projenin eğitim içeriği ve eğitim süreçleri de farklı. Ama biz eğitim sektöründeki tecrübelerimize göre, içerikleri ve süreçleri en etkili ve etken tasarlanmış olan sosyal inovasyon proje eğitimlerinin aslında şöyle bir yol haritası takip ettiklerini gözlemliyoruz: 1. Proje özelinde bir eğitim tasarlarken, tasarlama işine en sondan başlıyorlar. Yani, vermek istedikleri eğitimi tasarlamaya şu soruları cevaplayarak başlıyorlar: “Biz bu eğitim sonrasında nasıl bir etki, nasıl bir sonuç ümit ediyoruz?”: i. Katılımcıların eğitimden önce bilmedikleri neleri, eğitimden sonra daha iyi biliyor olmalarını ümit ediyoruz? ii. Katılımcıların eğitimden önce yapamadıkları neleri, eğitimden sonra yapabiliyor olmalarını bekliyoruz? “Biz de zaten aynen böyle yapıyoruz, bu soruları soruyoruz” diyorsanız, harika! Doğru yoldasınız. Öyleyse yukardaki sorulara cevap vermeye çalışınız. Bir liste çıkartınız. 2. Ama eğer liste çıkartmakta takılırsanız sonraki adım önerilerimiz şöyle: a. Proje kapsamında yapılacak islerin süreçlerini gruplara ayırınız. Mesela bir kooperatif kurulup, o kooperatifte satılmak üzere belli tipte ürünlerin tasarımlarının yapılması, üretilmesi ve satılması mı planlanıyor? Öyleyse, şimdi tek tek kooperatif kurma süreçlerini, ürün tasarım süreçlerini, tasarım-üretim ara yüz süreçlerini, üretim süreçlerini, satış süreçlerini, vs. gruplara ayırınız. b. Ve sonra da her gruptaki iş süreçlerini detaylandırınız. Yukardaki örnek ile devam edecek olursak, mesela üretim için tedarik zincirinin kurulması (tabii eğer hammadde gerekiyorsa), üretimdeki adımların belirlenmesi, her adimin detaylandırılması vs. gerekiyor. Bunu her grup için yapmanız lazım. 3. Yukarda belirlediğiniz listeye göre artık eğitim “içeriğini” planlamaya hazırsınız. 2-b’de belirlediğiniz grupların ihtiyaçlarına göre süreçleri göz önüne alarak bu süreçleri yapacak insanların ne tip bilgi ve becerilere ihtiyaçları varsa eğitim programınızda o konulara ağırlık vereceksiniz. Bu adımda desteğe ihtiyacınız olursa, bize çekinmeden bir mail atabilirsiniz. Dediğimiz gibi biz gönüllü çalışan bir danışmanlar grubuyuz. Lütfen www.muhimolan.com dan bize ulaşınız. 4. Eğer kaynaklar yetersizse bazı STK’lar eğitim alacak kişileri yapacakları is gruplarına ayırıp ona göre eğitim veriyorlar. Bu mantıklı. Çünkü proje sonucunda kurulan kurumda (mesela bir kooperatifte) belli bir konuda çalışan bir ekip gerektiğinde başka bir ekibe kendi çalıştığı grubun yaptıkları işler ve süreçler konularında eğitim verebilirler. Biz buna akran-akrana öğrenim diyoruz. Projenin en az kaynakla bir an önce hayata geçirilmesi gerektiği durumlarda bu cins öğrenim ve eğitimlerin hem etken hem de etkili olduğunu biliyoruz. Aynı zamanda akran-akrana eğitimlerin kurum kültürüne, takım içeresinde çalışma etkinliğine ve yapıcı girişimci fikirlerin gelişmesine çok faydalı olduğunu da gözlemliyoruz. Özetlemek gerekirse öyleyse, en etkili ve etkin proje eğitimleri şöyle tasarlanıyor: Önce yapılacak işin süreçleri detaylıca çıkartılıyor. Bu süreçleri yapacak insanların ne tip bilgi ve becerilere ihtiyaçları olduğu belirleniyor ve ancak bunlar belirlendikten sonra eğitimlerin içerikleri tasarlanıyor. Bir de tabii başka genel konular var. Mesela eğitimi alan kimselerin takım çalışma kapasitelerinin geliştirilmesi, ince vasıflar (soft skills) dediğimiz iletişim becerileri, ektin toplantı yapma becerileri gibi her kişinin almasında fayda olan genel eğitimler var. Bu tip eğitimlerin içerikleri tabii iletimi alacak grupların demografilerine göre kişiselleştirilmeli. Bunlar daha genel eğitimler. Bu cins eğitimlerin içeriği için paydaş eğitim kurumlarından destek istemeniz mümkün. En son konu da eğitimin fayda ya da etki sorgulaması konusu. Bizim önerimiz eğer hâlihazırda zaten yapmıyorsanız, size önerimiz eğitimden önce ve eğitimden sonra öğrencilerinizin bir anket doldurmaları. Bu anketin nasıl hazırlanması konusunda sorularınız varsa, çekinmeden bize ulaşabilirsiniz. Size gönüllü olarak bu konuda da destek verebiliriz. Önce ve sonra anketinde sorular aynı kalmalı. Ve sorulara eğitimde verilecek konular (ve istenirse kontrol görevi görsün diye başka birkaç konu da) dahil edilmeli. Bu anket ile eğitiminizin nasıl bir etki verdiğini inceleyebilirsiniz. Daha önce bu tarzda eğitim vermiş eğitmenlere sorarsanız birçoğu size ilginç bir cevap vereceklerdir. Öğrenciler bazen belli konuları bildiklerini zannederler ve eğitim öncesi verilen anketlerde, eğitim sonrası verilen anketlere oranla bilgilerinin daha yüksek olduğunu söyledikleri ortaya çıkar. Tabii buradan çıkartacağımız sonuç, eğitim başarız oldu değil. Tam tersi, öğrencilerin eğitim esnasında eğitim aldıkları konunun tahminlerinden ne kadar daha zor olduğunu öğrendiklerini gösterdiği için aslında eğitimin önemli bir etkisi olduğu yönünde olacaktır. Umarız bu çok da kısa olmayan cevabımız sizin için faydalı olmuştur. Bu konudaki fikirlerinizi, sorularınızı, yorumlarınızı ve tecrübelerinizi duymak bizi sevindirir. Her zaman olduğu gibi bize www.muhimolan.com dan ulaşmaya devam edebilirsiniz.